Buz hokeyi, hızlı tempolu ve temas içeren bir takım sporudur. Altı oyuncudan oluşan iki takım, bir pak (puck) adı verilen sert kauçuk diski rakip kaleye sokarak gol atmaya çalışır. Oyun, özel olarak hazırlanmış bir buz pistinde, genellikle kapalı salonlarda oynanır.
1. Takımlar ve Oyuncu Pozisyonları
Her takım sahada aynı anda:
- 1 kaleci (goaltender)
- 2 savunma oyuncusu (defensemen)
- 3 hücum oyuncusu (forwards – sol kanat, sağ kanat ve merkez)
bulundurur. Takım toplamda genellikle 20 oyuncudan oluşur ve sık sık oyuncu değişiklikleri yapılabilir. Bu değişiklikler oyunun durmasına gerek olmadan, “shift” adı verilen sürelerde yapılır.
2. Oyun Süresi ve Periyotlar
- Maç 3 periyottan oluşur, her biri 20 dakika sürer.
- Periyotlar arasında 15 dakikalık aralar vardır.
- Normal sürede eşitlik varsa, lig ya da turnuva kurallarına göre uzatma (overtime) ya da penaltı atışları oynanabilir.
3. Puck (Pak) ve Gol Kuralları
- Pak, kauçuktan yapılmış 7.62 cm çapında ve yaklaşık 170 gram ağırlığında bir disktir.
- Gol sayılabilmesi için:
- Pak’ın, kale çizgisini tamamen geçmiş olması gerekir.
- Pak, sopa ile veya ayakla yönlendirilmiş olabilir ama ayakla atılan goller geçersizdir (bilinçli tekmeleme).
- Elle yapılan yönlendirmelerde gol verilmez.
- Gol, hakem tarafından açıkça görülmeli ve onaylanmalıdır.
4. Offside (Ofsayt) Kuralı
- Bir oyuncu, pak kendi hücum bölgesine (mavi çizgi) girmeden önce bu bölgeye girerse ofsayt olur.
- Ofsayt, oyunun durmasına neden olur ve oyun orta alandaki yüzleşme noktasında (face-off) yeniden başlatılır.
- Ofsayt, savunmaya avantaj sağlar ve hücum takımlarının daha kontrollü şekilde hücum etmelerini zorunlu kılar.
5. Icing (Buzlama) Kuralı
- Takım kendi yarı sahasından pakı karşı takımın kale çizgisinin arkasına, rakip oyunculara dokundurmadan gönderirse bu icing sayılır.
- Bu durumda oyun durur ve pakı atan takımın bölgesinde bir yüzleşme yapılır.
- Ancak, takım eksi oyuncu ile oynuyorsa (penaltı nedeniyle) icing kuralı uygulanmaz.
6. Penaltılar ve Cezalar
Buz hokeyinde çeşitli fauller ve kurallara aykırı hareketler cezalandırılır. Yaygın cezalar:
- Minor Penalty (2 dakika): Küçük fauller. Örneğin:
- Kasa çelme (tripping)
- Engel koyma (interference)
- Rakibi sopayla rahatsız etme (slashing)
- Yüksek sopa (high-sticking)
- Major Penalty (5 dakika): Daha ciddi fauller, özellikle sakatlık riski taşıyan hareketler.
- Misconduct Penalty (10 dakika): Oyuncunun sportmenliğe aykırı davranışı sonucu verilen ceza. Oyuncu kenarda bekler ama yerine biri girebilir.
- Game Misconduct: Oyuncunun oyundan tamamen ihraç edilmesi.
Cezalı oyuncular ceza kutusunda (penalty box) bekler ve takım bu süre zarfında eksik oynar.
7. Yüzleşme (Face-off)
- Oyun başlangıcında, her gol sonrası ve kural ihlalleri sonrasında oyun yüzleşme (face-off) ile yeniden başlatılır.
- Hakem, pakı iki oyuncunun arasına bırakır ve pak serbest kaldığında oyun başlar.
- Maç boyunca 9 farklı noktada face-off yapılabilir (2 kale önü, 2 köşe, 1 orta saha, 4 kenar noktası).
8. Oyuncu Değişiklikleri
- Oyuncular “shift” adı verilen kısa sürelerde (genellikle 30-90 saniye) oynar.
- Değişiklikler oyun devam ederken yapılabilir (uçan değişiklik – line change).
- Yanlış ya da zamansız değişikliklerde “too many men on the ice” (sahada fazla oyuncu) cezası verilir.
9. Kaleci Kuralları
- Kaleciler özel ekipmanlar giyer (kask, göğüs koruyucu, bacak pedleri).
- Rakip oyuncular, kaleci alanına müdahale edemez.
- Kaleci pakı tutup oyunu durdurabilir ancak bunu sık yapması, “delay of game” cezası doğurabilir.
10. Donanım ve Güvenlik
- Oyuncuların takması gereken zorunlu ekipmanlar:
- Kask (vizör ya da tam maske)
- Dişlik (mouthguard)
- Omuzluk, dirseklik, eldiven, dizlik
- Paten ve sopa
Bu ekipmanlar hem koruma hem performans için gereklidir.
Ekstra Kurallar ve Stratejiler
- Power Play: Rakip takım cezalıysa, sayıca üstün takımın avantajlı olduğu dönemdir.
- Penalty Kill: Eksik oyuncuyla oynayan takımın savunma stratejisidir.
- Empty Net: Maç sonunda mağlup takım, kalecisini çıkararak bir oyuncu ekler ve kaleyi boş bırakır.
- Body Check: Rakibe omuzla yapılan yasal fiziksel müdahaledir. Ancak, başa ya da sırt bölgesine yapılması faul sayılır.
Buz hokeyi, karmaşık kuralları ve yüksek fiziksel temposu nedeniyle izleyicilere heyecan sunan, oyunculara ise strateji, hız ve dayanıklılık gerektiren bir spordur. Oyunun akışı çok hızlı olduğundan, kuralların hakemler tarafından anlık ve keskin şekilde uygulanması gerekir.