Yağlı güreş, geleneksel Türk sporlarının en eski ve özgün dallarından biridir. Kuralları, adil bir mücadeleyi sağlamak ve bu geleneksel sporun ruhunu korumak amacıyla oluşturulmuştur. İşte yağlı güreşin temel kuralları:
1. Genel Kurallar
- Yağ Kullanımı: Güreşçiler, müsabaka öncesinde zeytinyağıyla vücutlarını yağlar. Bu, güreşi daha zor ve stratejik hale getirir.
- Kispet Giyme: Güreşçiler, özel olarak hazırlanmış deriden yapılan “kispet” adı verilen bir kıyafet giyer. Kispet, diz ile bel arasında vücudu tamamen kaplar.
- Rakibi Sırt Üstü Düşürme: Güreşin amacı, rakibin sırtını yere (mindere değil, çim alana) tam olarak yapıştırmaktır. Bu, “tuş” anlamına gelir ve maçı kazandırır.
- Minder Yerine Çayır: Yağlı güreş, genellikle çim üzerinde yapılır. Güreşin yapıldığı bu alana “er meydanı” denir.
2. Maç Süresi
- Süre Sınırı: Geleneksel olarak süresiz yapılan yağlı güreşlerde günümüzde süre sınırlamaları uygulanmaktadır.
- Büyük organizasyonlarda: 40 dakika (30 dakika normal + 10 dakika uzatma).
- Süre sonunda kazanan belli olmazsa altın puan için “puanlama güreşi” yapılır.
- Puanlama Güreşi: Her iki pehlivan da belirli kurallar içinde kısa bir süre daha güreşir ve daha aktif olan veya üstün hamle yapan pehlivan kazanır.
3. Teknik ve Hamle Kuralları
- Kavrama Noktaları:
- Rakibin kispetinin paçasından tutarak yapılan hamleler (örneğin “iç kazık” veya “paça kazığı”) yağlı güreşin en önemli tekniklerindendir.
- Belden yukarı yapılan kilit ve kontrol hareketleri önemlidir.
- Tuş: Rakibin sırtını yere tamamen yapıştırmak “tuş” anlamına gelir ve doğrudan galibiyet sağlar.
- Ayağa Kaldırma ve Atma: Rakibi havaya kaldırıp yere atmak, pehlivanın teknik üstünlüğünü gösterir.
4. Yasaklar ve Uyarılar
- Tehlikeli Hareketler Yasaktır:
- Rakibe zarar verebilecek şekilde kispeti çekmek veya kıvrılmasını sağlamak.
- Rakibin yüzüne veya boynuna doğrudan baskı uygulamak.
- Pasif Güreş: Eğer bir pehlivan uzun süre hamle yapmadan mücadeleden kaçınırsa hakem tarafından uyarılır.
- Diskalifiye: Kurallara uymayan veya rakibini kasıtlı olarak yaralamaya yönelik hareket yapan pehlivan diskalifiye edilir.
5. Hakem ve Değerlendirme
- Hakem Üçlüsü: Müsabakalar bir başhakem ve iki yan hakem tarafından yönetilir.
- Sonuç Belirleme:
- Eğer tuş gerçekleşmezse, hakemler üstünlüğü belirlemek için pehlivanların tekniklerini ve aktifliklerini değerlendirir.
- Kazanan, hakem kararıyla açıklanır.
6. Güreş Alanı ve Güvenlik
- Er Meydanı: Güreşler genellikle çim zemin üzerinde yapılır. Minder veya halı kullanılmaz.
- Güvenlik: Yağlı zeminde kayma ve düşme riski yüksek olduğundan, güreşçilerin birbirine zarar vermemesi için dikkatli davranmaları gerekir.
7. Özel Kurallar ve Gelenekler
- Peşrev Çekme: Güreşçiler müsabaka öncesinde, selam vererek ve kısa bir hazırlık dansı yaparak güreşe başlar. Bu ritüel güreşin saygı ve gelenek boyutunu yansıtır.
- Selamlaşma: Rakipler birbirine saygı göstermek için selam verir.
- Cazgır: Er meydanında pehlivanları anons eden ve geleneksel maniler okuyan kişiye “cazgır” denir. Cazgır, güreşe renk katan bir unsurdur.
8. Ödül ve Unvanlar
- Başpehlivanlık: Yarışmalarda kazanan güreşçiye “Başpehlivan” unvanı verilir.
- Kırkpınar Gelenekleri: Türkiye’nin en prestijli yağlı güreş organizasyonu olan Kırkpınar Yağlı Güreşleri, özel törenler ve geleneklerle düzenlenir.
Yağlı güreş kuralları, hem güreşçilerin yeteneklerini sergilemelerine hem de bu geleneksel sporun özünü korumalarına olanak tanır. Güç, teknik ve geleneklerin harmanlandığı bu spor, Türk kültürünün vazgeçilmez bir parçasıdır.
