Temel Yaşam Desteği Nedir Nasıl Uygulanır
Temel Yaşam Desteği (TYD), hayati tehlike durumlarında kişinin solunum ve dolaşımını desteklemek veya yeniden başlatmak için yapılan ilk yardım müdahalelerinin bütünüdür. TYD, özellikle solunumun ve/veya kalbin durduğu durumlarda hayat kurtarıcıdır.
Temel Yaşam Desteği Aşamaları
1. Güvenliği Sağlayın
- Olay yerinin güvenli olduğundan emin olun (trafik, yangın, elektrik gibi tehlikeleri ortadan kaldırın).
- Kendinizin ve kazazedenin güvenliğini sağlayın.
2. Bilinç Kontrolü
- Kazazedeye seslenin: “Beni duyabiliyor musunuz?” gibi.
- Hafifçe omzuna dokunarak tepki olup olmadığını kontrol edin.
- Tepki varsa: Kişiyi gözlem altında tutun.
- Tepki yoksa: Hayati bulguları kontrol edin.
3. Hayati Bulguların Kontrolü (Bak-Dinle-Hisset)
- Kazazedenin nefes alıp almadığını Bak-Dinle-Hisset yöntemiyle kontrol edin:
- Göğüs hareketlerini gözlemleyin.
- Nefes seslerini dinleyin.
- Nefesi yanağınızda hissetmeye çalışın.
- Nefes yoksa veya düzensizse, derhal TYD’ye başlayın.
4. Hava Yolunu Açın
- Kazazedeyi sırt üstü yatırın.
- Hava yolunu açmak için başını geriye doğru hafifçe eğin ve çenesini yukarı kaldırın (baş-çene pozisyonu).
- Boyun yaralanmasından şüpheleniyorsanız sadece çeneyi yukarı kaldırarak hava yolunu açın.
5. CPR (Kalp Masajı ve Kurtarıcı Nefes)
a) Göğüs Basısı (Kalp Masajı):
- Göğüs kafesinin orta noktasını bulun (göğüs kemiği üzeri, iki meme ucu hizasında).
- İki elinizi üst üste koyarak, dirseklerinizi düz tutarak 30 kez göğüs basısı uygulayın:
- Derinlik: Yetişkinlerde 5-6 cm, çocuklarda 4-5 cm, bebeklerde 3-4 cm.
- Hız: Dakikada yaklaşık 100-120 bası.
b) Kurtarıcı Nefes:
- 30 göğüs basısından sonra hava yolunu açık tutarak burunu kapatın ve ağzından derin nefes verin.
- Göğsün yükseldiğini gözlemleyin.
- 2 kez kurtarıcı nefes verin.
- 30:2 Oranı: 30 göğüs basısı + 2 kurtarıcı nefes şeklinde devam edin.
6. TYD’yi Sürdürün
- Profesyonel yardım (ambulans) gelene kadar TYD’ye devam edin.
- Eğer kazazede nefes almaya başlarsa, onu yan yatırarak koma pozisyonuna alın.
Çocuk ve Bebeklerde TYD
- Çocuklarda: Tek elle göğüs basısı uygulanabilir. Bası derinliği, göğsün yaklaşık üçte biri kadar olmalıdır.
- Bebeklerde: İki parmakla göğüs basısı yapılır. Nefes verirken ağız ve burnu birlikte kaplayarak küçük, nazik nefesler verilir.
Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) Kullanımı
- Eğer OED cihazı varsa, cihazı hemen kullanın.
- Cihazın talimatlarını izleyerek şok verilmesi gerekiyorsa şok uygulayın.
Önemli Notlar
- Temel Yaşam Desteği yalnızca gerekli durumlarda ve eğitim aldıysanız uygulanmalıdır.
- CPR’nin etkinliği için ritmik ve doğru basınç önemlidir.
- Zamanlama çok kritiktir; CPR, mümkün olduğunca erken başlatılmalıdır.