Bak-Dinle-Hisset, kazazedede solunum kontrolü yapmak için kullanılan temel bir ilk yardım tekniğidir. Bu yöntem, kazazedenin nefes alıp almadığını hızlı ve etkili bir şekilde değerlendirmek için kullanılır. İşte adım adım nasıl yapılacağı:
1. Kazazedeyi Hazırlama
- Kazazedeyi sırt üstü yatırın.
- Boyun ve omurga yaralanması şüphesi varsa boyun hareket ettirilmeden başını dikkatlice nötr pozisyonda tutun.
- Hava yolunu açmak için başını hafifçe geriye eğin ve çenesini yukarı kaldırın (eğer boyun yaralanmasından şüphelenilmiyorsa).
2. Bak (Gözlemle)
- Göğüs ve karın hareketlerini izleyin.
- Nefes alıp verme sırasında göğsün düzenli bir şekilde inip kalkıp kalkmadığını kontrol edin.
3. Dinle
- Kazazedenin ağzına ve burnuna kulağınızı yaklaştırın.
- Nefes alıp verirken çıkan sesleri dinlemeye çalışın.
4. Hisset
- Yanağınızı kazazedenin ağzına ve burnuna yakın tutarak nefesin cildinizdeki sıcaklığını hissetmeye çalışın.
5. Değerlendirme Süresi
Bu işlemi en fazla 10 saniye boyunca yapın. Eğer bu süre içinde kazazedenin nefes almadığına karar verirseniz, hemen uygun müdahaleye geçin (örneğin, temel yaşam desteği uygulamaya başlayın).
Notlar
- Normal Solunum: Eğer kazazedenin nefesi düzenliyse, onu yan yatırarak koma pozisyonuna alın ve profesyonel yardım gelene kadar gözlemleyin.
- Anormal Solunum veya Solunum Yok: Nefes yoksa ya da sadece aralıklı ve yetersiz nefes alıyorsa (agonal solunum), derhal CPR başlatın ve 112’yi arayın.
Bak-Dinle-Hisset yöntemi, hızlı karar vermenize ve doğru müdahale yapmanıza yardımcı olan hayati bir tekniktir.
İlk yardımda kazazedenin değerlendirilmesi, yaralı veya hastanın hayati durumunun hızlıca belirlenmesi ve doğru müdahalenin planlanması için kritik öneme sahiptir. Bu değerlendirme aşamaları şu şekildedir:
1. Olay Yerinin Güvenliğini Sağlama
- Öncelikle kendinizin, kazazedenin ve çevredeki diğer kişilerin güvenliğini sağladığınızdan emin olun.
- Tehlike yoksa kazazedeye yaklaşın.
2. Bilinç Kontrolü
- Kazazedeye seslenin: “Beni duyuyor musunuz?” gibi basit sorular sorun.
- Hafifçe omzuna dokunarak tepki verip vermediğini kontrol edin.
- Bilinçliyse: Durumunu konuşarak anlamaya çalışın.
- Bilinçsizse: Derhal hayati fonksiyonları kontrol edin.
3. Hayati Bulguların Kontrolü
a) Solunum Kontrolü
- Kazazedenin başını geriye doğru hafifçe eğerek çenesini kaldırın.
- Nefes alıp almadığını anlamak için:
- Bakın: Göğüs hareketlerini gözlemleyin.
- Dinleyin: Ağzına ve burnuna kulağınızı yaklaştırarak nefes seslerini dinleyin.
- Hissedin: Nefesini yanağınızda hissetmeye çalışın.
b) Nabız Kontrolü
- Nabzı boyundaki şah damarı (karotis) veya bilekteki radiyal arterden kontrol edin.
c) Cilt Durumu
- Cildin rengi, sıcaklığı ve nemine bakın:
- Solgun, terli veya soğuk cilt şok belirtisi olabilir.
- Morarma oksijen eksikliğine işaret edebilir.
4. Fiziksel Muayene (Baştan Ayağa Değerlendirme)
Kazazedenin vücudu hızlıca, ancak dikkatlice incelenmelidir. Bu süreçte şunlara dikkat edilir:
- Baş ve Boyun: Şişlik, kanama veya anormal bir durum var mı?
- Göğüs: Nefes alırken simetrik hareket ediyor mu? Ağrı var mı?
- Karın: Sertlik, şişlik veya hassasiyet var mı?
- Kollar ve Bacaklar: Şişlik, deformite veya hareket kısıtlılığı var mı?
- Sırt ve Bel: Mümkünse sırt bölgesinde kanama veya travma izleri kontrol edilmelidir.
5. Kanama ve Yaralanma Kontrolü
- Dış kanamalar varsa kanayan bölgeye baskı uygulayın.
- Açık yaraları temiz bir bezle örtün.
- Gizli kanama şüphesi varsa (örneğin şişmiş karın, morarma) dikkatle izleyin.
6. Şok Belirtilerinin Kontrolü
Şok belirtileri için kazazede gözlemlenmelidir:
- Soğuk ve nemli cilt
- Hızlı ve zayıf nabız
- Hızlı nefes alıp verme
- Bilinç kaybı veya dalgınlık
7. Olayın Niteliğini Anlama
- Kazazedeye ne olduğunu sorun (bilinçliyse).
- Görgü tanıklarından veya çevredeki ipuçlarından (örneğin ilaç kutuları, kimyasal maddeler) durumu anlamaya çalışın.
8. Acil Yardım Çağrısı
- 112’yi arayarak kazazedenin durumu hakkında bilgi verin:
- Bilinci açık mı?
- Solunumu ve nabzı var mı?
- Ciddi bir kanama veya travma mevcut mu?
- Kazazedeyi yalnız bırakmadan sağlık ekiplerini bekleyin.
9. Bilinçsiz Kazazede için Müdahale
- Solunum varsa: Kazazedeyi yan yatırarak hava yolunu açık tutun (koma pozisyonu).
- Solunum yoksa: Temel yaşam desteği (CPR) uygulamaya başlayın.
Notlar
- İlk yardım uygularken sakin kalmaya çalışın.
- Durumu kötüleştirebilecek ani ve yanlış hareketlerden kaçının.
- Eğer eğitim aldıysanız kazazedeye uygun şekilde müdahale edin. Aksi halde sadece gözlem yaparak profesyonel ekiplerin gelmesini bekleyin.
