Temel Yaşam Desteği (TYD), hayati tehlike durumlarında kişinin solunum ve dolaşımını desteklemek veya yeniden başlatmak için yapılan ilk yardım müdahalelerinin bütünüdür. TYD, özellikle solunumun ve/veya kalbin durduğu durumlarda hayat kurtarıcıdır.
Temel Yaşam Desteği Aşamaları
1. Güvenliği Sağlayın
- Olay yerinin güvenli olduğundan emin olun (trafik, yangın, elektrik gibi tehlikeleri ortadan kaldırın).
- Kendinizin ve kazazedenin güvenliğini sağlayın.
2. Bilinç Kontrolü
- Kazazedeye seslenin: “Beni duyabiliyor musunuz?” gibi.
- Hafifçe omzuna dokunarak tepki olup olmadığını kontrol edin.
- Tepki varsa: Kişiyi gözlem altında tutun.
- Tepki yoksa: Hayati bulguları kontrol edin.
3. Hayati Bulguların Kontrolü (Bak-Dinle-Hisset)
- Kazazedenin nefes alıp almadığını Bak-Dinle-Hisset yöntemiyle kontrol edin:
- Göğüs hareketlerini gözlemleyin.
- Nefes seslerini dinleyin.
- Nefesi yanağınızda hissetmeye çalışın.
- Nefes yoksa veya düzensizse, derhal TYD’ye başlayın.
4. Hava Yolunu Açın
- Kazazedeyi sırt üstü yatırın.
- Hava yolunu açmak için başını geriye doğru hafifçe eğin ve çenesini yukarı kaldırın (baş-çene pozisyonu).
- Boyun yaralanmasından şüpheleniyorsanız sadece çeneyi yukarı kaldırarak hava yolunu açın.
5. CPR (Kalp Masajı ve Kurtarıcı Nefes)
a) Göğüs Basısı (Kalp Masajı):
- Göğüs kafesinin orta noktasını bulun (göğüs kemiği üzeri, iki meme ucu hizasında).
- İki elinizi üst üste koyarak, dirseklerinizi düz tutarak 30 kez göğüs basısı uygulayın:
- Derinlik: Yetişkinlerde 5-6 cm, çocuklarda 4-5 cm, bebeklerde 3-4 cm.
- Hız: Dakikada yaklaşık 100-120 bası.
b) Kurtarıcı Nefes:
- 30 göğüs basısından sonra hava yolunu açık tutarak burunu kapatın ve ağzından derin nefes verin.
- Göğsün yükseldiğini gözlemleyin.
- 2 kez kurtarıcı nefes verin.
- 30:2 Oranı: 30 göğüs basısı + 2 kurtarıcı nefes şeklinde devam edin.
6. TYD’yi Sürdürün
- Profesyonel yardım (ambulans) gelene kadar TYD’ye devam edin.
- Eğer kazazede nefes almaya başlarsa, onu yan yatırarak koma pozisyonuna alın.
Çocuk ve Bebeklerde TYD
- Çocuklarda: Tek elle göğüs basısı uygulanabilir. Bası derinliği, göğsün yaklaşık üçte biri kadar olmalıdır.
- Bebeklerde: İki parmakla göğüs basısı yapılır. Nefes verirken ağız ve burnu birlikte kaplayarak küçük, nazik nefesler verilir.
Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) Kullanımı
- Eğer OED cihazı varsa, cihazı hemen kullanın.
- Cihazın talimatlarını izleyerek şok verilmesi gerekiyorsa şok uygulayın.
Önemli Notlar
- Temel Yaşam Desteği yalnızca gerekli durumlarda ve eğitim aldıysanız uygulanmalıdır.
- CPR’nin etkinliği için ritmik ve doğru basınç önemlidir.
- Zamanlama çok kritiktir; CPR, mümkün olduğunca erken başlatılmalıdır.
