0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

1

Diz Kireçlenmesi

Kireçlenme (osteoartrit) diz eklem kıkırdağının parlak ve pürüzsüz yapısının bozulması ve eklemin fonksiyonlarının bozulmasıdır. Kireçlenmelerde kıkırdakla beraber menisküslerde yırtıklar, kemik çıkıntıların oluşumu da genellikle birlikte olur.

Kireçlenmede hastalar öncelikle ağrıdan yakınırlar. Ağrı başlangıçta uzun ayakta kalındığında, yürüyüş sonrası başlar, dinlenince ve basit ağrı kesicilerle geçer. Zamanla basit ağrı kesiciler etki etmemeye başlar. Daha da ilerleyince ağrı sürekli bir hal alır ve hiçbir ilaç ile kontrol edilemez. Sonuçta eklem hareketleri kısıtlanır ve kireçlenme ilerledikçe bacaklar eğrilmeye başlar.

Ağrıyla birlikte hastaların hayat standartı düşmeye başlar. Hastalar önce uzun yürüyüşler gibi aktivitelerini azaltır. Zamanla hastalar alışveriş, dost ziyaretlerini yaparken zorlanmaya başlar. En ileri dönemlerde hastalar zorunlu ihtiyaçlarını bile güçlükle giderirler. Buradan anlaşılabileceği gibi kireçlenme ilerleyici bir hastalıktır.

KİREÇLENMEDE TEDAVİ

1. Kilo verilmesi

Hastaların ideal kilolarına inmesi dize binen yükleri azalttığından hem hastalığın ilerlemesini azaltır hem de uygulanan tedavi yöntemlerinin etkinliğini ve süresini arttırır. Kilo verirken bir diyetisyen kontrolünde kilo verilmesi önerilir. Uygulanan diyetlerde uzun sürede yavaş kilo verilmesi önerilmektedir.

65 yaş üzerinde diyet teorik olarak önerilmez. Ancak sıkı bir tıbbi kontrol altında çok yavaş kilo verdirilen diyetler kullanılabilir.

2. Egzersiz ve yürüyüş

Kireçlenmesi olan hastalar yürüyüş yapabilir. Burada en önemli kriter ağrıdır. Yürüyüş sırasında ve sonrasında ağrı yapmayan mesafeleri her gün yürüyebilirsiniz. Ağrınız oluyorsa da kesinlikle zorlamayınız.
Ağrı kriteri bütün sportif aktivitelerde geçerlidir. Örneğin dizinde kireçlenmesi olan kişiler ağrı yapmadığı sürece tenis gibi sporları yapabilirler. Ağrı yaptığı zaman aktivitelerinin süresini azaltarak yapmaya devam edebilirler.

Eğer sportif bir aktivite yapmak istiyorsanız ya da yürüyüş yapamayacak kadar ağrınız varsa salon bisikletleri çok etkili bir egzersiz aletidir. Salon bisikletinizi seçerken klasik bisiklet modeli yerine pedalın oturma yerinin önünde olduğu modellerin seçilmesi hem daha ileri yaşlarda da kullanma olanağı verir hem de bel sorunları olasılığını azaltır.

3. Ağrı kesici ilaç tedavisi

İlaç olarak ağrı kesiciler ilk tercihlerdir. Parasetamol  gibi basit ağrı kesiciler başlangıçta son derece etkilidir. Romatizma ilaçları ( non- steroid antienflamatuar ilaçlar) iyi bir seçenektir ve birçok aşamada hastanın ağrılarını kontrol eder. Yalnız bu ilaçların mide,  böbrek ve karaciğer üzerindeki yan etkileri uzun süreli kullanımda sorun çıkarabilir.

4. Glukozamin ve kondroitin preparatları

Ağrıyı azaltma üzerinde sınırlı olarak olmulu etkileri gözlenmektedir.

5. Eklem içi kayganlaştırıcı sıvı enjeksiyonları

Bu yöntemi en basit şekilde diz eklemine enjeksiyon yaparak menteşeleri yağlamaya benzer bir etki elde etmek olarak açıklamak mümkündür.

Genellikle tek seferde dize enjekte edilmektedir. Enjeksiyon sonrası ağrı, sıcaklık artışı, hafif şişme gibi lokal reaksiyon bulguları görülebilir. Bu bulgular genellikle uzun sürmez ve buz uygulamasına iyi cevap verir. Enjeksiyondan bir süre geçtikten sonra diz ağrısında bir azalma olur. Etki ortalama 6-9 ay kadar sürer. Ancak bu yöntem tüm hastalarda ağrıyı azaltmayabilir. Enjeksiyon tedavisi diğer yöntemlerin işe yaramadığında ve gerekli cerrahiyi geciktirmek için kullanılmalıdır.

6. Eklem içi kortizon enjeksiyonu

Dizde ağrıya ek olarak şişlik olan durumlardaeklem içi kortizon uygulaması şişliğin ve ağrının kontrolünü sağlayabilir. İleri kireçlenmelerde uygulanan kortizon hastaların ağrılarını geçici süre kontrol edebilir.

7-Platelet Rich Plazma (PRP)

Hastanın kolundan alınan kanının santrifüj cihazında işleme tabi tutulması elde edilen trombositten zengin plazmanın dize enjekte edilemesi işlmedir. İşlem sırasında ağrı, terleme, baş dönmesi, baş ağrısı ve bulantı gibi geçici yan etkiler olabilmektedir. İki hafta ara ile 2 veya 3 seans halinde yapılabilmektedir. PRP kireçlenmesinin erken evresinde daha başarılı olmakla birlikte ileri evrelerdeki diz kireçlenmelerinde ağrıda azalma edilebilmektedir. PRP genellikle ağrıyı 6-12 ay süreyle azaltmaktadır.

8- Kök Hücre Tedavisi

Hastanın kendi yağ dokusu veya kemik iliğinden alınan kanı işleme tabi tutulur. Elde edilen kök hücreleri ekleme enjekte edilir. Kök hücre tedavisi için uygun hasta seçimi çok önemlidir. Kıkırdak kaybının sınırlı olduğu, hastanın dizinde belirğin bir aks bozukluğunun olmadığı olgularda ağrıyı azaltma üzerinde olumlu etkileri gözlenmektedir.

7. Kaplıca ve sıcak tedavileri

Dizde şişme belirgin değilse kireçlenmeleri olan hastalar kaplıcalardan ve sıcak uygulamadan yarar görürler. Dizde şişme veya dahili problemleri (kalp-damar hastalıkları, yüksek tansiyon vb.) olan hastalarda kaplıca ve sıcak uygulaması uygun olmayabilir

8. Fizik tedavi ve Rehabilitasyon

Fizik tedavi ve rehabilitasyon kireçlenmelerin başlangıç evrelerinde ve özellikle de diz kapağı altındaki kireçlenmelerde çok etkili olabilir. İlerleyen aşamalarda ise fizik tedavi etkisi azalır.

9. Artroskopik cerrahi

Bir diz kireçlenmesinde artroskopinin yeri sınırlıdır. Dizde takılmaya neden serbest kıkırdak parçalarının çıkarılması, yine benzer şekilde takılma kilitlenme ve ağrı yapın büyük menisküs yırtıklarının tedavisi için artroskopi uygulanabilir.

10. Kemik yönlendirme (düzeltme) ameliyatları

Dizin tek kompartmanının (bir yarısının) daraldığı diğer yarısının ise sağlıklı olduğu durumlarda yapılır. Kaval kemiğine (tibia) yapılan bir açı değiştirme operasyonu bacağın dizilimi (yönü) düzeltilir. Böylece yürüme anında ağırlık dizin merkezine aktarılmış olur. Uygun hastalarda ağrıyı azaltma üzerinde etkili bir yöntemdir. Dizin protez ihtiyacını engeller yada geciktirir.

Açık yapılan bir operasyondur. Diz düzeltidikten sonra eklemin 5 cm altına kemiği tespit etmek için bip implant yerleştirilmektedir. Bu yöntemin en önemli avantajı dizin içine protez yerleştirilmemesidir. Böylece hastanın eklemi korunmuş olmaktadır. Hasta ameliyatın ertesi günü bir dizlik yardımıyla yürüyebilmekte ve dizlerini bükebilmektedir. Düzeltilen kemik ortalama 2-3 ay içinde kaynamaktadır.

Aşağıda ameliyat öncesi ve sonrası grafilerini gördüğünüz 54 yaşındaki hastamızın dizinin iç tarafını etkileyen kireçlenmesi  ve şiddetli ağrıları mevcuttu. Grafisinde eklem aralığının daralığı görülmektedir. Diz düzleştirme (yüksek tibial osteotomi) ameliyatı yaptığımız hastamız ağrılarından kalıcı bir şekilde kurtuldu. 

11. Diz protezi

Dizde diğer tedavi yöntemlerine cevap vermeyen kireçlenmeler diz protezi ile tedavi edilir. Protez, dizde eklem yapan ve  kireçlenmiş olan eklem yüzeylerinin kesilerek çıkarılması ve bu yüzeylerin metal ve plastik parçalar ile kaplanmasıdır.

Yukarıdaki alternatif tedavilere cevap yok ve diz sorunları hastanın hayat standartını bozuyorsa diz protezi gereklidir denebilir. Teknolojideki yeni gelişmelerle birlikte diz protezlerinin ömrü ortalama 15-25 yıla çıkmıştır. Ameliyatta başarı oranı %90 civarındadır.

Ameliyat sonucunda hasta ağrısız ve hareketli bir diz eklemine kavuşmuş olur. (Diz protezi sayfasına bakınız).

KARAR REHBERİ

Ana karar verme kriteri ağrıdır. Unutmamak gerekir ki bazı durumlarda bu rehberin dışında uygulamalar gerekebilir.

1. 45 yaş altı – Fonksiyonu ileri derecede bozan romatizmal hastalıklara bağlı kireçlenmelerde protez seçeneği kullanılabilir. Bunun dışındaki durumlarda kıkırdak ameliyatları gerekebilir. Çok hafif hasarlar dışında hastaları fazlaca bekletmeden tedavileri yapılmalıdır. Aksi halde hastalık hızla ilerleyebilir

2. 45-60 yaş arası – Fonksiyonu ileri derecede bozan romatizmal hastalıklara bağlı kireçlenmelerde protez seçeneği kullanılabilir. Diğer hastalarda ilaç, eklem içi enjeksiyonlar, glukosamin-kondroitin tabletleri, steroid, PRP, fizik tedavi gibi yöntemler öncelikle denenebilir. Yanıt elde edilmediği durumlarda artroskopik cerrahi ve/veya yönlendirme cerrahileri kullanılabilir.

Bunlara yanıt vermeyen ve hayat standartını bozan hastalarda protez önerilebilir.

3. 60 yaş üzeri – Hastalarda cerrahi dışı yöntemler öncelikle denenebilir. Bunlara yanıt vermeyen ve hayat standartını bozulan hastalara protez önerilir. Aşağıda İleri derece diz osteoartrtiti (kireçlenme) olan bir hastamıza uyguladuğımız total diz protezine ait grafiler görülmektedir.

Yazan:Doc. Dr İBRAHİM AZBOY

Özel İstanbul Medipol Hastanesi. Haydarpaşa – Harem Yolu, Koşuyolu, Kadıköy 34718 İstanbul

NOT: Telefon uygulama linki: bit.ly/2ZQHkYr

YORUM BIRAKMAYI UNUTMAYIN